Tørkekasse for kjøt

Når ein skal lage verdas beste julemiddag, gjeld det å ha utstyret i orden; ubodne gjestar kan øydeleggje festen.

Fleire har spurt korleis ein kan gå fram for å lage ei tørkekasse til spekekjøtet. På det spørsmålet finst det mange svar. men det viktigaste er å halde fluger og mus ute, og sikre god nok lufting til at kjøtet kan tørke.

Ferdig kasse klar til bruk

Det første du må gjere er å bestemme kor stor den skal vere. Eit større bur rommar meir kjøt, men tek også meir plass både når du skal tørke kjøt, men også resten av året når den ikkje er i bruk. Eg saltar ganske mykje kjøt, og har difor laga ei stor kasse. Du treng so litt assortert material, gjerne ei tynn kryssfinerplate, og ein rull med flugenetting. Det beste er å bruke stålnetting, som er stivare, og også betre mot mus. Dette får du kjøpt på dei fleste byggevarehandlar.

Når du veit kor stor den skal vere, er det berre å bygge ramma. Ei tynn kryssfinerplate i bakkant, gjer kassa mykje stivare, utan at kassa vert for tung. Vekt er alltid ei utfordring om kassa skal flyttast på eller hengast opp, overdriv difor ikkje dimensjoneringa. Eg hadde ein rest kryssfiner liggande, og den gjorde susen.

Det neste du må tenke på, er høgda, og korleis du skal henge opp kjøtet. Høgda bør vere ca 60-70 cm, og når det gjeld oppheng, fins det stort sett to alternativ. Alt 2. er lekter som ligg på tvers av kassa, som du anten kan tre trådane du har festa på kjøtstykka igjennom, eller feste krokar i. Alt. 2 er å bruke ei tjukkare plate til lok, å henge krokar i denne. Denne løysinga krev at du anten lagar luka i front, eller at du løftar av loket med heile vekta. Eg gjekk for alternativ 1.

Etter treramma er laga, gjeld det å stifte fast flugenettinga. Denne må vere stram, og festast med stiftemaskin. Bruk overlegg mellom skjøytar, og fest tett nok til at det ikkje vert rukker som flugene kan krype igjennom. For å feste luka, kan ein bruke hengsler, eller bruke nettinga som hengsler. Eg gjorde det siste, og fekk då hindra at fluger kan krype inn i bakkant. Ein liten lås i framkant gjer at eg kan stramme ned loket.



Innvendige sidestøtter gjer at lektene som kjøtet heng på, kan kvile på desse.

Om kassa skal henge utandørs, kan det vere lurt å vurdere tett tak. Mi heng inne på garasjeloftet, og eg har difor laga loket i netting. Enkelte vel også å montere vifter på sjølve buret, noko som kan vere lurt. Eg har so langt berre brukt ei vanleg bordvifte, om behovet for det er der. Ei vifte kan vere gull verdt om temperatur og luftfuktigheit arbeider mot deg.

Hugs at kassa strengt tatt ikkje treng å vere vakker. Det viktigaste er at ho er tett. Om loket ikkje ligg heilt nedpå kassa, kan ein også ta ei runde med tape rundt gliset. Smaken vert like god :) Hugs at det normalt vil drype litt frå kjøtet, so ikkje ha kassa over noko du er redd for, og om den skal stå på golvet, sett nokre klosser under so det kjem godt med luft under.

Lukke til med hammeren!

Fin med slips

Etter å ha plagast med alle dei ulike øyremerka som dyra må ha når dei skal slaktast, fekk eg denne hausten ein idé; slips!

Når dyra skal sendast til slakt, skal ein gjerne merke dei med både returslakt, returskinn og økologisk. Desse merka skal mellom anna sikre at dyr der ein skal foredle skinnet på, ikkje vert klipt før slakting. I tidlegare tider gjekk det heilt fin å notere dette på slaktelista, men dei seinare åra har det vorte obligatorisk å merke alle med eigne merke. Dette er som oftast stålmerke, som kan klipsast på øyret utan eiga maskin. At det må vere så mange øyremerke har vore til stor frustrasjon for både oss og andre, då først og fremst grunna dyrevelferda. Slike diskusjonar har gjerne vore avvist, med det argument at ein berre kan klipse det inn på det eksisterande øyremerket. Jauda, det går fint det, heilt til dyret kjem borti noko. Øyrer med mange klips vert tunge, og heng seg lett fast i både gjerder, tau og busker og kratt. Dette er ikkje eit stort problem for dei som fester dei på rett før dyra skal på slaktebilen, men for oss som må feste dei ei til to veker før slakting, har det vorte eit stort problem.

Etter ei veke i gjerde, har det tidlegare lagt strødd med merke rundt om, og i verste fall har dei også reve av seg det originale merket, noko som sjølvsagt er både smertefullt for dyret og svært uønska for eigarane. Dyr utan godkjente merker vert vraka når dei kjem til slakteriet. Om berre returslakt eller returskinn har ramla av, fører det sjølvsagt til eit betydelig økonomisk tap, og frustrasjon over risikoen å få for lite kjøt til kundane som har starta å glede seg til julemiddagen.

Sjølv etter å ha drive med villsau i snart 25 år, er det rom for å finne nye metoder, og denne hausten fekk eg altso ein idé! Kva om vi merka dyra med slips? Nei, ikkje slike ein får til jul, men slike ein kan bruke når ein skal ha mange dyr i mellom anna fellesbeite på fjellet. Gode idéar kjem ofte når det er i seinaste laget, og denne var heller intet unntak. Telefonen gjekk raskt til både slakteri og gode villsaukollegaer, for å finne ut om dette kunne vere ei akseptabel løysing. Jauda, dette kunne gå. Vidare tok eg kontakt med OS ID, og etter å ha klargjort at dette var ei hastebestilling, fekk eg snike i køa, i håp om å rekke sankinga som var berre ei veke unda.

160 slips med teksten returslakt og 80 slips med teksten returskinn og 160 klavar, prega med Uksnøy Villsaulag DA vart bestillt, alt i fargar som står i stil til dei originale øyremerkja. Berre nokre dagar seinare kom dei i posten, til stor glede for både liten og stor.

Liv inspiserer dei nye slipsa

Slipsa kan ein tre på klaven, og kombinere slik ein måtte ønskje. Alt er i solid plast, godt synleg, vaskbart og kan gjenbrukast i mange år. Det beste, utover betra dyrevelferd, er at prisen på ca 10000 kr, raskt vil lønne seg, med tanke på at ein er sikra å få tilbake dei slakt og skinna ein ønskjer.

Takk til OS ID som leverte i dobbel ekspress!

Liv viser fram til dei frammøtte korleis ein skal montere dei nye slipsa - Foto: Åshild K. Fjørtoft

Monteringa er minst like enkel som med dei originale stålmerka - Foto: Åshild K.

Fiks ferdig resultat